شوک استخر

شوک استخر (شوک درمانی استخر) / Pool Shock (Super Chlorination)

اگر آب استخر کدر شده است، به رنگ سبز درآمده و ذرات معلق در آن دیده می‌شود، استخر شما به شوک درمانی احتیاج دارد. شوک درمانی به فرآیند اضافه کردن مقدار زیاد مواد ضدعفونی کننده مانند کلر به آب استخر گفته می‌شود. این مقدار زیاد می‌تواند تا 10 برابر میزان معمولی استفاده از مواد ضدعفونی باشد. شوک درمانی یک روش بسیار موثر و مهم در نگهداری و پایش استخر است که جلبک‌ها، لجن، باکتری‌ها و سایر پاتوژن‌های مضر موجود در آب استخر را از بین می‌برد.

برای برخورداری از آب زلال و باکیفیت در استخر شنا، لازم است که به نحوه‌ی نگهداری از آب استخر خود توجه کنید و برای آن ‌برنامه‌ریزی داشته باشید. معمولا در ایران این کار به صورت تجربی و غیراصولی انجام می‌شود که هرازچندگاهی مشکلاتی مانند بوی زننده کلر، کدری آب، سوزش چشم و پوست و وجود جلبک را در پی دارد. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته، آبِ استخر خانگی حتی تا 20 سال عوض نمی‌شود و با پایش و نگهداری اصولی و استفاده به موقع و صحیح از مواد شیمیایی و ضدعفونی، استخرها همیشه در فصل شنا از آب زلال و باکیفیت برخوردار هستند. این امر باعث صرفه‌جویی قابل توجه در مصرف آب نیز می‌شود. پایش اصولی آب استخر زمانی اهمیت دوچندان پیدا می‌کند که استخر شما عمومی باشد یا میزان استفاده از آن زیاد باشد.

شوک درمانی چند وقت یکبار اجرا می‌شود؟

دستور عمومی برای نحوه‌ی تکرار کردن شوک استخر وجود ندارد. این به میزان استفاده از استخر وابسته است. به طور مثال پیشنهاد می‌شود استخرهای عمومی، مراکز آب‌درمانی و اسپاها هفته‌ای یکبار شوک درمانی داشته باشند. اما مواقع خاصی وجود دارد که نیاز به شوک درمانی را بیشتر می‌کند:

1. بعد از پر کردن استخر در ابتدای فصل شنا؛
2. دیدن نشانه‌هایی از وجود جلبک و لجن در آب استخر (آب سبزرنگ و کدر)؛
3. استشمام بوی زیاد و زننده کلر از استخر؛
4. بعد از دوره‌ی استفاده سنگین؛
5. پس از باران شدید (برای استخرهای روباز)؛
6. در ابتدا و انتهای فصل شنا.

چه زمانی حتما باید از روش شوک درمانی استفاده کرد؟

1. زمانی که در استخر لجن و جلبک مشاهده می‌کنید و در حقیقت آب استخر شما شفاف نیست و کدر و سبزرنگ شده است. جلبک به خاطر کمبود مواد ضدعفونی کننده در آب به وجود می‌آید. پس فرآیند گندزدایی و پایش آب استخر باید زمان‌بندی و برنامه‌ریزی منظم داشته باشد. همچنین ضعف در سیستم فیلتراسیون و سیرکولاسیون استخر می‌تواند علت پایین آمدن کیفیت آب استخر شما باشد. اگر میزان آلودگی خیلی زیاد است و روی سطح آب ملحفه‌ای از جلبک کشیده شده است و کیفیت آب کاملا از دست رفته است، لازم است که با آب خداحافظی کنید و استخر را تخلیه کنید. پس از تخلیه کامل و اسیدشویی دیواره‌ها و کف استخر می‌توانید دوباره استخر خود را پر کنید. اما این بار نگهداری و پایش منظم آب استخر را فراموش نکنید.
2. زمانی که بوی شدید و زننده کلر از استخر شما به مشام می‌رسد باید از شوک درمانی استفاده کنید. ممکن است عجیب به نظر برسد، ولی درست است: راه‌حل از بین بردن بوی شدید کلر اضافه کردن مقدار زیادی کلر به استخر است! برای توضیح این مساله ابتدا شما را با چند اصظلاح آشنا می‌کنیم.
3. کلر آزاد (Free Available Chlorine - FAC): کل مقدار کلر آزادی است که هنوز ترکیب نشده و می‌تواند با باکتری‌ها و عوامل مضر ترکیب شده و آن‌ها را از بین ببرد. مقدار کلر آزاد در آب استخر باید بین ppm 1 تا ppm 3 باشد.
4. کلر ترکیب‌شده (Combined Available Chlorine – CAC): کلری است که با عوامل مضر و جلبک‌ها ترکیب شده و آن‌ها را از بین برده است، اما هنوز در آب موجود است و عامل اصلی بوی شدید و زننده کلر از استخر و سوزش چشم است. به کلر ترکیب شده کلرامین هم گفته می‌شود. کلرامین برخلاف کلر آزاد خود به خود تبخیر نشده و اصطلاحا نمی‌پرد. مقدار قابل قبول کلرامین در استخر زیر ppm 2/0 است. پس اگر سطح کلر ترکیب‌شده از این عدد بالاتر رفت باید به استخر شوک بدهید.
5. نقطه شکست کلرزنی (Chlorination Breakpoint): اگر به مقدار کافی کلر آزاد به آب استخر برسد ما به نقطه شکست کلر می‌رسیم که باعث آزادسازی کلرامین شده و از ما را از "قفل‌شدگی کلر" رها می‌کند. نکته بسیار مهم اینکه اولا باید مقدار کلر آزاد اضافه شده برای رسیدن به نقطه شکست کافی باشد، در غیر این صورت مشکل دوچندان می‌شود. دوما برای استفاده مجدد از استخر باید صبر کرد که سطح کلر آزاد دوباره به زیر ppm 3 برسد.

مراحل گام به گام شوک درمانی استخر:

1. ابتدا لجن‌ها و جلبک‌های چسبیده به دیواره و کف استخر را برس بکشید که از دیواره و کف جدا شوند. این کار سرعت از بین رفتن آن‌ها را افزایش می‌دهد.
2. pH آب باید بین 2/7 و 6/7 باشد؛ وگرنه تاثیر کلر بسیار کاهش می‌یابد. اگر آب استخر شما اسیدی بود به آن سدیم کربنات یا سدیم بی‌کربنات اضافه کنید. اگر آب قلیایی بود به آن هیدروکلریک اسید یا سدیم بی‌سولفات اضافه کنید.
3. سیستم فیلتراسیون را روشن کرده و ppm 16 کلر به آن اضافه کنید (یعنی 16 گرم به ازای هر مترمکعب). استخر را در حالی که سیستم فیلتراسیون روشن است برای 24 ساعت رها کنید. البته میزان دقیق کلر اضافه شده بستگی به شرایط و میزان آلودگی استخر شما نیز دارد. در انتهای متن می‌توانید در جدول راهنمای شوک استخر، میزان کلر لازم برای استخرتان را ملاحظه کنید.
4. اگر در طی 12 تا 24 ساعت اتفاقی نیفتاد و جلبک‌ها ته‌نشین نشدند مرحله 3 را تکرار کنید. دلیل این نرسیدن سطح کلر به نقطه شکست است.
5. زمانی که جلبک‌ها بمیرند، رنگ آن‌ها به سمت خاکستری می‌رود و ته‌نشین شده یا روی آب شناور می‌شوند. در این مرحله آب استخر شما احتمالا شفاف‌تر شده و ذرات معلق در آن دیده نمی‌شود. حالا می‌توانید با جاروی استخر (Vacuum) لجن و جلبک را از استخر خارج کنید.
6. فیلتر استخر را تمیز کنید تا به جلبک آغشته نباشد، اگر نه ممکن است جلبک‌ها برگردند.
7. مقدار مواد شیمیایی آب را با کیت مخصوص کنترل کنید و حتما تا سطح کلر آزاد به زیر ppm 3 نرسیده است وارد استخر نشوید.

1. برای پایش استخر برنامه‌ریزی کنید. شما احتمالا هر هفته باید مقداری کلر و جلبک‌کش (کات کبود) با آب اضافه کنید.
2. شوک درمانی استخر را بعد از غروب آفتاب انجام دهید.